Michalina Jaworska, WYWIAD BIOGRAFICZNY W BADANIACH LINGWISTYCZNYCH
METODY POZYSKIWANIA DANYCH MÓWIONYCH
ORAZ SPOSOBY ICH ANALIZY W TEORII I PRAKTYCE, Uniwersytet Wrocławski 2020
https://www.kul.pl/edycja-xx,110240.html
Historia życia człowieka od lat mieści się w zakresie zainteresowań dziedzin nauki takich jak socjologia, psychologia, historia i lingwistyka, a w ostatnim czasie również humanistyka cyfrowa. Każda z tych dyscyplin ma swoją własną metodologię pozyskiwania i analizy danych mówionych, te zaś sprawdzają się w odmiennych badaniach. Celem pracy jest zarysowanie tradycji zbierania materiału biograficznego w językoznawstwie i naukach humanistyczno-społecznych oraz pokazanie przykładowego zastosowania programów komputerowych do transkrypcji jednego nagrania na potrzeby analizy wybranych zagadnień lingwistycznych. Część praktyczna pracy ma jednocześnie na celu porównanie wykorzystywanych tu programów ELAN i EXMARaLDA oraz wydanie na tej podstawie oceny przydatności tych narzędzi w warsztacie lingwisty.
W studium analizowano wybrane aspekty niepłynności i interakcyjności w sporządzonym przez autorkę nagraniu SO_003, które jest częścią korpusu PPM. Na potrzeby tego badania zostało ono dwukrotnie przetranskrybowane (w Elanie i Exmaraldzie) za pomocą metody wielokrotnych odsłuchów. Uzyskano dla niego dane trzech rodzajów: dla całości oraz jego dwóch charakterystycznych części: wywiadu biograficznego i sytuacji zadaniowej. Porównanie tych wyników pozwoliło opisać poziom niepłynności głównego narratora w odniesieniu do sytuacji komunikacyjnej oraz wskazać główne tendencje występowania wybranych wykładników niepłynności. W części poświęconej interakcyjności scharakteryzowano role konwersacyjne interlokutorów, strategie zabierania głosu, a także wyjątkowo dokładnie: kwestię równoczesnego mówienia.
Te dwie analizy lingwistyczne stworzyły warunki do szczegółowego przyjrzenia się specyfice programów ELAN i EXMARaLDA. Rozlegle opisano tu dzielące je różnice programowe oraz ich wpływ na przebieg i wyniki badań językoznawczych. Porównanie wykazało pewne predyspozycje badawcze narzędzi: ustalono, że ELAN lepiej sprawdza się w badaniach ilościowych oraz tekstowych, EXMARaLDA. Natomiast przy analizie jakościowej skomplikowanych kontekstów interakcji w rozmowie lub sposobów wypowiadania się mówców. Szeroki zakres możliwości programów i oferowanych przez nie funkcji sprawia, że nie sposób wyczerpać tego zagadnienia na łamach pracy magisterskiej – temat pozostaje zatem otwarty na dalsze przedsięwzięcia badawcze (M. Jaworska, Streszczenie pracy magisterskiej).