W 1982 roku w Instytucie Filologii Polskiej UWr grupa językoznawców przystąpiła do ogólnopolskich badań nad polszczyzną mówioną miast. Badania były prowadzone m.in. w Katowicach, Krakowie, Łodzi czy Szczecinie i stanowiły część Centralnego Programu Badań Podstawowych (08.05.): „Polska kultura narodowa, jej tendencje rozwojowe i percepcja”. Grupę wrocławskich badaczy tworzyli wówczas: Anna Dąbrowska, Irena Kamińska-Szmaj, Jolanta Mulek, Irena Seiffert-Nauka, Jerzy Kopeć, Władysław Paryl, Elżbieta Past-Brzeżanowska, Maria Peisert, Zdzisław Zagórski, Waldemar Żarski. Kierował nią Franciszek Nieckula.
Po tamtym czasie pozostało wiele nagrań utrwalonych na magnetofonowych kasetach, transkrypcje sporządzone tradycyjną metodą z zamiarem ich opublikowania, a także zredagowane przez Franciszka Nieckulę dwa tomy artykułów, które ukazały się w 1990 i 1992 roku. Zapiski na pudełkach kaset oraz opracowanych transkrypcjach wskazują, że nagrania były prowadzone w latach 1983-87. Natomiast puste, nigdy nieużyte kasety pozwalają się domyślać, że badania miały być kontynuowane.
We wstępie do „Polszczyzny mówionej Wrocławia” (cz. 1) Franciszek Nieckula napisał: „(…) w wyniku tragedii wojennej powstało na terenie Polski Zachodniej i Północnej jakby gigantyczne laboratorium socjologiczne i językowe. Procesy te dotyczą również naszego Wrocławia. Rejestracja i analiza zjawisk tu zachodzących jest historyczną powinnością polskich językoznawców, powinnością zarówno wobec nauki, jak i wobec społeczeństwa”. Ten sam Autor w „Uwagach ogólnych do badań nad polszczyzną Wrocławia” (1990, 7-52) zakreślił przedmiot i metodologię badań z wykorzystaniem osiągnięć ówczesnej socjolingwistyki. Kierujący badaniami oraz członkowie zespołu nie ukrywali, że podjęte badania są cząstkowe i powinny być kontynuowane w szerszym wymiarze.
Przez długi czas zapomniane kasety i nigdy nieopublikowane transkrypty były starannie przechowywane najpierw przez dra hab. Jerzego Obarę, a potem – dr Irenę Seiffert i dr Romanę Łobodzińską. Dzięki temu w znaczącej części przetrwały do dziś. Niestety, przeprowadzona na początku 2018 roku inwentaryzacja zbioru ujawniła również kasety bez metadanych oraz transkrypcje bez właściwych do nich nagrań. Wobec współczesnych wymagań metodologicznych ta część archiwum ma dziś wartość jedynie historyczną. Ponadto z powodu złej jakości kaset część materiału nie nadawała się do digitalizacji.
Ostatecznie w maju i czerwcu 2018 roku w Pracowni Polszczyzny Mówionej udało się opracować metadane oraz sporządzić nowe transkrypcje (w programie ELAN) ośmiu godzin wypowiedzi nagranych w latach osiemdziesiątych XX wieku. Korpus jest ciekawy i niejednorodny. Tworzą go prywatne i służbowe rozmowy prowadzone w różnych sytuacjach komunikacyjnych. Są to więc wypowiedzi zarówno oficjalne, jak i nieoficjalne. Prowadzone są przez dorosłych i dzieci w bardzo różnym wieku. Dorośli mówcy mają różne wykształcenie, profesje i pochodzenie regionalne: są to osoby przybyłe po wojnie do Wrocławia z różnych regionów dzisiejszej Polski, a także np. z Wilna, Lwowa czy okolic Wołynia.
Całość prac sfinansowano z projektu CLARIN dzięki zaangażowaniu dra Piotra Pęzika z Uniwersytetu Łódzkiego. Digitalizację nagrań przeprowadzono w Pracowni Humanistyki Cyfrowej UWr kierowanej przez prof. Adama Pawłowskiego. Do transkrybujących osób należeli pracownicy, absolwenci i doktoranci IFP UWr oraz doktorantki z Pracowni Fonetycznej UWr prowadzonej przez dra hab. Artura Tworka.
Wykonawcy
Inwentaryzacja kaset i transkryptów, wstępne opracowanie metadanych –
dr hab. Monika Zaśko-Zielińska UWr, dr hab. Anna Majewska-Tworek UWr
Współpraca z CLARIN-em – dr Piotr Pęzik UŁ
Szkolenie w transkrypcji (ELAN) – dr Piotr Pęzik UŁ, dr Maciej Grabski UŁ, mgr Kamil Wabnic UWr
Digitalizacja – dr Piotr Malak UWr
Poprawianie jakości nagrań po digitalizacji – mgr Kamil Wabnic UWr
Przetworzenie metadanych na potrzeby CLARIN-u – dr Maciej Grabski UŁ
Zespół transkrybentów:
mgr Natalia Śmiełowska IFP UWr
mgr Aleksandra Płochocka IFG UWr
mgr Agnieszka Skwarek IFG UWr
mgr Maria Rudnicka IFP UWr
mgr Kinga Sudoł IFP UWr
mgr Ewa Kaczmarz IFP UWr
mgr Karolina Okurowska IFP UWr
mgr Kamil Wabnic IFP UWr
Michalina Jaworska IFP UWr
dr Paulina Witkowska IFP UWr
dr Marta Śleziak IFP UWr
dr hab. Monika Zaśko-Zielińska IFP UWr
dr hab. Anna Majewska-Tworek IFP UWr
Przetranskrybowane nagrania i autorzy transkrypcji
- MW_001: Zebranie zakładu – dr hab. Anna Majewska-Tworek
- MW_002: Rozmowy z córeczką – dr Paulina Witkowska
- MW_003: Rozmowa przy obiedzie – dr Marta Śleziak
- MW_004 Rozmowy u L – mgr Aleksandra Płochocka
- MW_005: Dzieci budują statek – mgr Ewa Kaczmarz
- MW_006: Rozmowa dzieci i ich mam – mgr Kinga Sudoł
- MW_007: Rozmowa dwóch małżeństw – mgr Kamil Wabnic
- MW_014: Dyskusja naukowa – dr hab. Monika Zaśko-Zielińska
- MW_015: Kłopoty z mieszkaniem – mgr Maria Rudnicka
- MW_017: Wrażenia z Ameryki – mgr Karolina Okurowska
- MW_018: Pan Jan z Wilna – Michalina Jaworska
- MW_022: Aktorki – mgr Agnieszka Skwarek
- MW_050: Rozmowa chłopców – mgr Natalia Śmiełowska
- MW_057: Rozmowa dorosłej córki – Michalina Jaworska
Nagrania dostępne są w wyszukiwarce Spokes. Aby je przeszukiwać, należy w polu „Dismax” wpisać „origin:MM_WROCLAW”.
